Oekraïense vluchteling kan direct in Nederland aan het werk

Het is kort geleden dat Russische troepen Oekraïne op 24 februari jl. binnenvielen. Naar verwachting zullen tussen de 2,5 en 6,5 miljoen mensen het land ontvluchten. Op allerlei manieren wordt getracht deze vluchtelingen een helpende hand te bieden en op te vangen. De initiatieven daartoe zijn talrijk en creatief, waarbij ook wetten en regels zo worden aangepast dat het mogelijk wordt diegenen die dit het hardst nodig hebben een helpende hand toe te reiken.

De huidige situatie is zonder meer historisch. Met name in negatieve zin, zoals dit in oorlogssituaties altijd het geval is. De snelle reactie van de Europese en de Nederlandse politiek is daarentegen in positieve zin historisch te noemen.

Begin deze maand heeft EU besloten de zogenoemde Tijdelijke beschermingsrichtlijn (Richtlijn 2001/55/EC) te activeren. Dit heeft tot gevolg dat vluchtelingen uit Oekraïne minimaal een jaar (met een verlengingsmogelijkheid tot 3 jaar) een speciale verblijfsstatus krijgen in alle Europese lidstaten. Het is dan niet meer nodig om asiel aan te vragen, hun kinderen kunnen naar school, mogen studeren en zij krijgen toegang tot de Europese arbeidsmarkt. Daarnaast hebben zij recht op onderkomen, sociale bijstand, financiële ondersteuning en medische zorg.

In Nederland zullen meer dan 50.000 vluchtelingen uit Oekraïne worden opgevangen, verspreid over het hele land. Bij burgers thuis, in vakantiehuizen, in kantoorgebouwen, in caravans in loodsen etc. Veel vluchtelingen zullen, terecht, niet stil willen zitten. Zij willen afleiding, werken, hun gezin kunnen onderhouden. Zo snel mogelijk terug naar een relatief ‘normaal’ en meedraaien in de samenleving.

Echter, werkgevers die iemand willen aannemen van buiten Nederland, Zwitserland of de Europese Economische Ruimte (EER: alle EU-landen plus Noorwegen, Liechtenstein en IJsland), moeten een tewerkstellingsvergunning voor deze werknemer aanvragen bij UWV. Het UWV past in de regel een zogenoemde (en behoorlijk strenge) arbeidsmarkttoets toe, met als gevolg dat ondernemingen eerst op zoek moeten gaan naar geschikte kandidaten in voornoemde landen. Die kandidaten hebben namelijk voorrang. Daar hoort Oekraïne niet bij. Bedrijven moeten dus eerst serieus onderzoeken of zij in Nederland, de EER of Zwitserland geschikt personeel kunnen vinden, alvorens iemand uit een derde land, zoals Oekraïne, in dienst te nemen.

Nederlands kent ook een reguliere asielprocedure voor vluchtelingen. Wie in Nederland asiel aanvraagt, mag tot zes maanden daarna niet werken. Daarna kan het wel, maar alleen met een tewerkstellingsvergunning waarbij zij in één jaar maximaal 24 weken mogen werken. Zodra de vluchtelingen een verblijfsvergunning hebben verkregen, mogen zij zonder tewerkstellingsvergunning in Nederland werken.

Dat moet in het geval van vluchtelingen uit Oekraïne sneller en makkelijker kunnen, vond het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het kabinet wil het dan ook vanaf 1 april a.s. mogelijk maken dat deze vluchtelingen in Nederland zonder tewerkstellingsvergunning aan de slag kunnen.  Een uitzondering op de regel dus. Wel geldt er een meldplicht voor de werkgevers. Dat melden de betrokken ministers van de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing. Die commissie is door het kabinet ingesteld en houdt zich bezig met de situatie rondom vluchtelingen uit Oekraïne.

Gelet op de huidige krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt, geven uitzendbureaus al aan extra personeel goed te kunnen gebruiken. In de tuinbouw, horeca, zorg en logistieke sector staan ze te springen om personeel. Werk bieden aan vluchtelingen kan tegelijkertijd ook (tijdelijk) uitkomst bieden voor werkgevers. Natuurlijk mag dit niet tot misstanden en uitbuiting leiden. Dat moet goed in de gaten worden gehouden. Met de meldplicht kan in ieder geval worden bijgehouden waar de vluchtelingen aan het werk zijn. Bij voorkeur natuurlijk op hun eigen niveau en in een veilige omgeving. Het is dan ook zaak dat diploma’s uit Oekraïne op korte termijn in Nederland worden erkend. Verder denkt het kabinet op dit moment na over een leefgeldregeling voor vluchtelingen uit Oekraïne.

Meer weten over dit onderwerp of vragen naar aanleiding van het bovenstaande? Neem dan gerust contact op met Caroline Mehlem.