Samen maken is samen delen: het gemeenschappelijk auteursrecht

Het auteursrecht op een werk kan aan twee of meer personen toekomen. Dit kan wanneer een werk tot stand is gekomen uit de creatieve bijdrage van meerdere personen. Het werk kan dan niet geëxploiteerd worden zonder de toestemming van ieder aan wie het auteursrecht toekomt.

Wanneer is er sprake van gemeenschappelijk auteursrecht? Een voorbeeld uit de praktijk betreft de zaak Kluwer v. Lamoth. Onderwerp van geschil was een foto. De fotograaf meende hier als enige auteursrecht op te hebben. Op de foto was echter een compositie te zien die was samengesteld door een styliste. Deze meende ook auteursrecht te hebben op de foto. De Hoge Raad overwoog als volgt:

‘Niet enkel beslissend kan zijn wie het stoffelijke voorwerp waarin deze schepping tot uitdrukking komt, heeft vervaardigd. Bij het totstandbrengen van een fotografisch werk is de technische kant slechts één van de aspecten van de noodzakelijke creatieve arbeid. Onder omstandigheden kan het eigen karakter van een werk mede of in overwegende mate worden bepaald door de keuze en de compositie van het te fotograferen onderwerp.’[1]

Oftewel, zowel de fotograaf als de stylist hebben een gemeenschappelijk auteursrecht op de foto. Vereist is dat beide personen een creatieve bijdrage leveren aan het werk, waardoor het werk een hoedanigheid aanneemt die deze niet had aangenomen zonder de creatieve bijdrage. Hiervoor is vereist dat iedere bijdrage afzonderlijk valt aan te merken als werk, en dus beschikt over een eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel van de maker. Het loutere verschaffen van historische en technische gegevens voor een werk is daarom onvoldoende om iemand als medeauteur aan te merken.[2]

Het scheidbaarheidscriterium is een term die onlosmakelijk is verbonden met het gemeenschappelijk auteursrecht. Dit criterium maakt onderscheid tussen een gemeenschappelijk (ondeelbaar) werk en een combinatie van (losse) werken. Beslissend is of het werk is ontstaan door een zodanige samenwerking van de auteurs, dat ieders afzonderlijke bijdrage daarvan niet meer te scheiden is en buiten het verband van het geheel dan ook geen voorwerp van afzonderlijke beoordeling kan zijn.[3] Hierdoor bestaat onderscheid tussen een deelbaar werk en een ondeelbaar werk.

Bij een combinatie van (losse) werken kan gedacht worden aan een fotoboek waarvan meerdere fotografen verschillende foto’s aanleveren. Iedere fotograaf heeft het gemeenschappelijk auteursrecht op het gehele boek, maar iedere fotograaf heeft ook auteursrecht over zijn eigen foto’s. Het gehele boek kan niet geëxploiteerd worden zonder toestemming van de rest, maar de eigen foto’s mogen wel zelfstandig geëxploiteerd worden.

De Hoge Raad heeft overwogen dat een film met bijbehorende muziek ook een deelbaar werk betreft, omdat de muziek als schepping van de componist herkenbaar is[4].

Een ondeelbaar werk is derhalve een werk waarvan niet meer concreet valt aan te wijzen welke auteur verantwoordelijk is voor welk deel. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer twee auteurs samen een boek schrijven waarbij ieder elkaars tekst controleert en bewerkt. Uiteindelijk ontstaat het werk uit de samenwerking tussen beide auteurs, en valt het werk niet meer op te delen in hoofdstukken van de één en de ander. Een ander voorbeeld betreft het gezamenlijk componeren van een nummer. Beide auteursrechthebbenden moeten toestemming verlenen voor exploitatie van het werk.

Een werk waar gemeenschappelijk auteursrecht op rust kan niet worden geëxploiteerd zonder toestemming van alle auteursrechthebbenden. Ieder van hen kan wel zelfstandig handhaven als er inbreuk wordt gemaakt. Hiervan kan contractueel worden afgeweken. De duur van het auteursrecht is 70 jaar tot na de dood van de maker. Wat betreft een gemeenschappelijk auteursrecht, begint deze termijn te lopen op het moment dat de langstlevende auteur overlijdt.

Als je een werk in samenwerking met een ander maakt ontstaat er een gemeenschappelijk auteursrecht. Het auteursrecht op de eigen bijdrage vervalt als de bijdrage niet meer valt te onderscheiden van het geheel. Houdt hier daarom rekening mee bij het gezamenlijk maken van een werk. Want samen maken betekent samen delen.

Heeft u vragen over dit artikel, neemt u dan contact op met ons team IT, Privacy & Cybersecurity.