Corona: NOW en de medezeggenschap

Op 17 maart jl. heeft de regering een aantal noodmaatregelen getroffen die als doel hebben de economie op gang te houden, bedrijven overeind te houden en de werkgelegenheid te garanderen. De maatregelen gelden dit keer niet alleen voor werknemers met vaste contracten. Juist de flexibele schil wordt niet vergeten. De maatregelen zorgen ervoor, dat ook mensen met een oproepovereenkomst, een 0-urencontract en een min-max contract doorbetaald kunnen worden. Deze tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW) is per direct ingevoerd en werkt met terugwerkende kracht vanaf 1 maart 2020.

Dit lijkt een adequate en sympathieke regeling die terecht alom lof en waardering oogst. Speelt de medezeggenschap nog een rol bij het inzetten van die maatregelen door de ondernemer?

Het antwoord is ja. De ondernemer doet er goed aan ook en juist bij spoedingrepen in de onderneming de OR mee te nemen en/of als sparringpartner te gebruiken.

Voorwaarden om in aanmerking te komen voor NOW

Werkgevers die voor de NOW in aanmerking willen komen, moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. In het kader van de medezeggenschap zijn de volgende voorwaarden relevant:

• De ondernemer moet het loon van zijn werknemers volledig blijven doorbetalen; en
• Tijdens de subsidieperiode mogen géén ontslagen wegens bedrijfseconomische omstandigheden worden aangevraagd.

Deze twee voorwaarden hebben een grote impact op de medewerkers en raken daarbij dan ook de medezeggenschap.

Recht op overleg en informatie

Het is gezien het voorgaande dus van groot belang dat de ondernemer in het kader van het overlegrecht van de OR samen met zijn OR om tafel gaat om te bespreken hoe de organisatie er op dit moment voor staat en wat de verwachtingen over en weer zijn. Hoe gaat het met de inzetbaarheid van de medewerkers? Of en in welke mate kunnen zij thuiswerken of is er mogelijk al sprake van ziekteverzuim? Hoe kan onder de gegeven exceptionele omstandigheden de veiligheid en gezondheid van de medewerkers zo goed mogelijk worden gewaarborgd? Is er nog voldoende werk op de korte en langere termijn? Hoe zit het met de flexibele schil; kan deze nog effectief worden ingezet of worden de flexkrachten niet meer opgeroepen? Deze aspecten moeten gezamenlijk in kaart worden gebracht en worden meegenomen om snel tot een plan van aanpak te kunnen komen. Meer hierover leest u in ons blog Coronavirus: Houd de OR aangehaakt.

Ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden

Voor veel werkgevers met onmiddellijk wegvallende activiteiten en inkomsten zal de NOW een uitkomst zijn. Zeker voor die werkgevers op wie de loonkosten zwaar drukken. Door een snelle melding bij het UWV kunnen die loonkosten grotendeels worden overgenomen en tegelijkertijd de werknemers in dienst worden gehouden.

Helaas zullen er echter ook werkgevers zijn voor wie de NOW geen of onvoldoende soelaas biedt. Deze werkgevers zullen snel moeten nadenken over andere maatregelen, zoals reorganisaties en herstructureringen. De KLM bijvoorbeeld schrapt onmiddellijk 1500 arbeidsplaatsen. Uiteraard wordt er dan snel geschakeld met de vakorganisaties én met de medezeggenschapsorganen.

De OR mag daarbij niet op de stoel van de ondernemer plaats nemen,  maar moet wel betrokken worden bij belangrijke afwegingen die van invloed zijn op de continuïteit van de onderneming. Is de NOW bijvoorbeeld een goed alternatief om niet nu al tot een (meer ingrijpende) reorganisatie over te gaan? Of moet de ondernemer nu juist verdergaande maatregelen nemen om de continuïteit van de onderneming op de langere termijn te kunnen waarborgen? Minder of anders kan natuurlijk ook. Belangrijk is, dat de bestuurder met de OR de opties en/of alternatieven bespreekt om tot een goede afweging te kunnen komen. Meer hierover leest u in ons blog Nederland valt stil: Rol OR bij reorganisaties en herstructurering.

Gebruik maken van de regeling NOW adviesplichtig of instemmingsplichtig?

De NOW is vooralsnog zo ingeregeld dat de ondernemer een aanvraag bij het UWV indient en vervolgens een voorschot ontvangt van 80% van de verwachte tegemoetkoming. Dit terwijl hij het loon van de werknemers nog steeds volledig moet doorbetalen. Vervolgens wordt achteraf vastgesteld wat de daadwerkelijke omzetdaling is geweest en kan er een correctie plaatsvinden (als blijkt dat sprake is geweest van een daling van de loonsom). Hoewel de keuze om al dan niet NOW aan te vragen zeker relevant is in het kader van de continuïteit van de organisatie kan de regeling als zodanig niet onder een van de in art. 25 genoemde onderwerpen worden geschaard. Het besluit van de ondernemer om gebruik te maken van de NOW regeling is dan ook niet adviesplichtig.

Is het besluit om gebruik te maken van de NOW-regeling dan instemmingsplichtig? Ook dat is niet het geval.  In art. 27 WOR is een limitatieve lijst opgenomen van onderwerpen die onder het instemmingsrecht vallen en de NOW is daarin niet opgenomen. Bovendien moet een regeling, om onder het instemmingsrecht van de OR te vallen, in een beginsel een duurzaam karakter hebben. De NOW heeft juist een tijdelijk karakter en leidt niet tot onomkeerbare gevolgen. De regeling geldt immers voor een periode van 3 maanden met een eventuele verlenging van nog eens drie maanden. Meer over Corona en het instemmingsrecht leest u in ons blog Coronavirus: OR wees alert op wijzigingen in sociaal beleid

Al met al menen wij dan ook dat het besluit om van de NOW gebruik te maken noch adviesplichtig noch instemmingsplichtig is. Dit laat echter onverlet dat het wel bijzonder raadzaam is dat de ondernemer hierover het gesprek met de OR aangaat. Met name voor meer draagvlak bij de werknemers en voor een goede afstemming van de communicatie hierover richting de werknemers. Voor praktische tips in verband met medezeggenschap in coronatijd verwijzen wij naar ons eerdere blog.

Neem contact met ons op als u (hierover) vragen heeft. Wij denken, zeker in deze tijd, graag en snel met u mee.

Ernst van Win, partner Arbeid, Medezeggenschap & Pensioen en Barbara van Dam-Keuken, paralegal Arbeid, Medezeggenschap & Pensioen

Blogserie ‘De juridische gevolgen van het coronavirus’

Wilt u meer informatie over de juridische gevolgen van het coronavirus? Onze specialisten volgen de ontwikkelingen op de voet en houden u via kennisblogs steeds op de hoogte. Alle relevante informatie op het gebied van Arbeidsrecht, Medezeggenschapsrecht, Ondernemingsrecht en IT, IE & Privacy leest u in onze uitgebreide blogserie ‘De juridische gevolgen van het coronavirus’. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt deze uiteraard steeds direct aangevuld. Voor een overzicht van alle blogs in deze blogserie, klik hier.

Juridische Corona Helpdesk

De gevolgen van het Coronavirus (COVID-19) zijn immens. De maatschappelijke impact is nog niet te overzien. Wat betekent dat voor uw onderneming of organisatie? Met het oog op al uw vragen en vanuit een integrale aanpak vanuit al onze teams opent De Clercq een Juridische Corona Helpdesk. Onze specialisten zijn per direct 24/7 bereikbaar voor al uw vragen. Chat live of ontvang een kort advies per mail. Meer info? Klik hier!