Het begint met de aanwijzing van een object als gemeentelijk of rijksmonument. Op gemeentelijke monumenten zijn andere regels van toepassing dan op rijksmonumenten. Los daarvan heeft u in veruit de meeste gevallen te maken met de gemeente waar het monument is gevestigd. Die gemeente is uw aanspreekpunt en houdt toezicht op de bescherming van uw monument. Zodra het object is aangewezen als monument zijn onder andere de Erfgoedwet, de Monumentenwet 1988, de komende Omgevingswet en soms ook de Wet algemene bepaling omgevingsrecht van toepassing. Ook kent iedere gemeente – in geval van een gemeentelijk monument – een eigen Erfgoed- of Monumentenverordening.