Intrekken van de leaseauto, mag dat? Of is sprake van een verworven recht?

De zaak betrof een werkneemster die sinds 2004 de beschikking had over een functie gebonden leaseauto. In de leaseregeling is bepaald dat de werkgever een leaseauto aan de medeweker kan toekennen indien die medewerker structureel 15.000 of meer zakelijke kilometers per jaar rijdt, exclusief woon-werkverkeer.  De werkneemster heeft achtereenvolgens vier verschillende leaseauto’s tot haar beschikking gehad. In september 2016 heeft de werkgever aan de werkneemster te kennen gegeven dat zij  na afloop van het lopende leasecontract niet langer in aanmerking zou komen voor een leaseauto. De reden daarvoor was gelegen in gewijzigde omstandigheden waardoor het niet te verwachten was dat de werkneemster boven de grens van 15.000 zakelijke kilometers per jaar zou uitkomen. Die gewijzigde omstandigheden waren gelegen in het feit dat de werkgever ging verhuizen van Zoetermeer naar Woerden, waardoor de meeste overleggen voortaan op kantoor zouden plaats vinden. De werkgever heeft de werkneemster wel een financiële overgangsregeling aangeboden. Volgens de werkneemster was het gebruik van de leaseauto een vaste arbeidsvoorwaarde voor haar geworden, zodat die volgens haar niet eenzijdig kon worden ingetrokken.  Daarbij gaf de werkneemster aan dat zij vanaf het begin (2004) in geen enkel jaar die 15.000 km per jaar heeft gereden, en dat daar door de werkgever nooit een opmerking over is gemaakt.

De kantonrechter oordeelde dat de werkgever mocht besluiten om de toekenning van een leaseauto aan de werkneemster in te trekken. Ook het Hof komt tot die conclusie. De leaseauto was toegekend onder de duidelijke voorwaarde van een minimaal te rijden aantal zakelijke kilometers per jaar. Vast stond dat de werkneemster in elk geval vanaf 2015 niet meer aan die voorwaarde voldeed.

Daarnaast rees de vraag of werkneemster er gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat het gebruik van een leaseauto, los van het aantal te rijden kilometers, inmiddels tot haar arbeidsvoorwaarden was gaan behoren. Onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad inzake FNV/Pontmeyer heeft het hof geoordeeld dat werkneemster er niet op mocht vertrouwen dat zij tot het einde van haar dienstverband recht had op een leaseauto. Volgens het hof was hierbij van belang dat werkneemster op enig moment wist of had moeten begrijpen dat het gebruik van de leaseauto in strijd was met de geldende leaseregeling, met name de daarin opgenomen voorwaarde van minimaal 15.000 zakelijke kilometers per jaar. Verder is volgens het hof van belang dat het hier gaat om het gebruik van een leaseauto dat verband houdt met de functie die de werknemer vervult. Het Hof oordeelt daarbij: “Ook al is het zo dat aan het verstrekken van een leaseauto een zeker privévoordeel voor de werknemer is verbonden, dan is het niet zo dat de leaseauto uitsluitend vanwege dat privé voordeel voor de werknemer is gegeven.”

Gezien het doel van het verstrekken van een leaseauto komt aan de werkgever een ruimere beleidsvrijheid toe, aldus het hof. Er kunnen dan wel redenen zijn dat de werkgever voor het verlies van het privé gebruik een zekere compensatie aan de werknemer biedt. Dat laatste was hier ook gebeurd. De werkneemster mocht de leaseauto tot het einde van de looptijd van het lopende leasecontract blijven gebruiken, waarna zij nog ca 2,5 jaar maandelijks een aflopende compensatie kreeg ter hoogte van het huidige leasebedrag. Na afloop van die periode kon werkneemster vervolgens aanspraak maken op een kilometervergoeding voor zakelijk gereden kilometers. Het feit dat de werkneemster gedurende lange tijd de leaseauto had terwijl ze niet voldeed aan de kilometereis, deed hier onvoldoende aan af om tot een andere beslissing te komen, aldus het hof.

Terwijl uit de rechtspraak volgt dat eenzijdige aanpassing van arbeidsvoorwaarden niet snel en niet eenvoudig is toegestaan, kunnen er omstandigheden zijn waarbij de intrekking van een leaseauto wel mogelijk en gerechtvaardigd kan zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval indien door de werknemer niet langer wordt voldaan aan een schriftelijke kilometereis die als voorwaarde voor de toekenning van een functie gebonden leaseauto is gesteld. In dat geval en in de wetenschap van de werknemer dat daar al geruime tijd niet aan wordt voldaan kan ook geen sprake zijn van een verworven recht.

Hoewel de uitspraak niet per definitie gerelateerd is aan de corona crisis maar aan andere bijzondere omstandigheden, kan deze situatie ook ontstaan ten gevolge van de coronacrisis. Zo zijn met het intreden van de coronacrisis veel werknemers massaal thuis gaan werken, waardoor leaseauto’s niet tot nauwelijks voor zakelijke reizen zijn gebruikt. De vraag is of een werkgever onder die omstandigheden de leaseauto (tijdelijk) kan intrekken. Gelet op dit arrest zal dat eerder mogelijk zijn indien sprake is van een functie gebonden leaseauto waaraan een kilometereis is verbonden. Toekenning aan de werknemer van een vervangende compensatie kan wel aan de orde zijn.

Heeft u vragen over de intrekking van leaseauto’s of andere arbeidsvoorwaarden, neemt u dan contact op met Montse Rodríguez Escudero.