Gebruik stemfragment van vrouw in theatershow van Ali B toegestaan

In de aflevering van Opsporing Verzocht van 5 april 2011 wordt een reconstructie van de overval op de bloemenzaak van eiseres getoond. Zelf is zij niet in beeld, maar vertelt als voice-over wat haar die dag precies is overkomen en geeft ook een beschrijving van de overvallers. Tijdens deze beschrijving probeert de vrouw aan de hand van een vergelijking met het accent van Ali B aan de kijkers uit te leggen dat het om overvallers van buitenlandse komaf gaat.

Na deze uitzending is dit fragment veelvuldig in de media besproken en is de eigenaresse van de bloemenwinkel via de sociale media overspoeld met reacties van zowel bekende als onbekende mensen. Een aantal jaren later heeft Ali B in het theaterseizoen 2016/2017 het geluidsfragment waarin zijn naam werd genoemd gebruikt. Dit fragment uit de theatershow werd in het programma College Tour – waarin Ali B te gast was – uitgezonden en de hele show is ook nog eens twee keer op RTL 4 uitgezonden.

Het slachtoffer heeft zich meerdere malen via de mail verzet tegen het gebruik van haar stem in deze theatershow en is uiteindelijk een juridische bodemprocedure gestart tegen de rapper. Zij is namelijk van mening dat Ali B door het gebruik van haar stem in zijn show inbreuk maakt op haar portretrecht alsmede haar recht op privacy schendt. De rechtbank wijst echter alle vorderingen af.

In de eerste plaats stelt de rechtbank dat het portretrecht enkel bescherming biedt tegen het gebruik van een afbeelding van (een deel van) het gelaat van een persoon. De rechtbank reageert hier echter vrij kort en bondig op door te zeggen “..De stem is geen afbeelding van het gelaat..” waardoor haar op dit punt geen bescherming toekomt.

Ingaande op de tweede vordering merkt de rechtbank op dat de stem van een persoon – net als de vingerafdruk en de vorm van de iris – een biometrische persoonsgegeven is. Hierdoor is volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) sprake van een verwerking van persoonlijke persoonsgegevens. De AVG is echter niet van toepassing wanneer het anonieme gegevens betreft. De rechtbank acht dat hiervan in het onderhavige geval geen sprake van is, omdat op grond van de informatie die in de theatershow aan het publiek wordt gedeeld, het mogelijk is om op het internet achter de identiteit van eiseres te komen. Desalniettemin betekent dit niet dat het gebruik van dit stemfragment onrechtmatig is. Het gebruik is namelijk een verwerking ten behoeve van een uitsluitend artistieke uitdrukkingsvorm, wat op grond van de AVG en de vrijheid van meningsuiting een rechtmatige verwerking is. Het gebruik valt onder de vrijheid van de artistieke uitdrukkingsvorm van de artiest.

Tot slot maakt de rechtbank een afweging tussen de twee conflicterende fundamentele rechten en vrijheden van de partijen die in het geding zijn, maar ook hier trekt eiseres aan het kortste eind. De rechtbank overweegt dat eiseres vrijwillig heeft meegewerkt aan de uitzending van Opsporing Verzocht en dat zij de naam Ali B heeft gebruikt ter aanduiding van de daders waarmee zij (onbedoeld) de artiest negatief in de publiciteit heeft gebracht. Ali B heeft vervolgens op grond van de vrijheid van meningsuiting het recht zijn gevoelens hierover te uiten en hierop te reageren. Hierdoor moet het recht op privacy van eiseres wijken voor de vrijheid die Ali B in het onderhavige geval geniet.

Het voorgaande leidt bij de rechtbank tot de conclusie dat het gebruik van het stemfragment in Opsporing Verzocht jegens eiseres op meerdere gronden niet onrechtmatig is. Het gebruik van stemfragmenten staat in zijn algemeenheid dus niet vrij, maar in het onderhavige geval weegt het belang van Ali B zwaarder.

Door Teun Pouw,

met dank aan student-stagiair Pieter Buddenberg

Heeft u vragen over deze blog, neemt u dan contact op met Annemarie van Egmond.