Europa: collectieve gelijke beloning afdwingbaar door de ondernemingsraad

Het recht op gelijke beloning voor gelijke of gelijkwaardige arbeid van vrouwelijke en mannelijke werknemers is al sinds het Verdrag van Rome in 1957 een grondbeginsel van de Europese Unie (EU). Toch bestaat er in de EU vandaag de dag nog een gemiddeld beloningsverschil tussen mannen en vrouwen van maar liefst 14,1%. Het beginsel van gelijke beloning voor gelijke arbeid wordt zodoende niet (volledig) nageleefd en dit wil de Europese Commissie een halt toeroepen.

De nieuwe richtlijn bestaat uit twee onderdelen: maatregelen om de beloningsstructuur in een onderneming transparant te maken én maatregelen waarmee werknemers discriminatie door hun werkgever kunnen tegengaan.

Het gebrek aan beloningstransparantie binnen organisaties is in de ogen van de Europese Commissie een belangrijke oorzaak van scheefgroeiende lonen. Werknemers beschikken niet over de nodige informatie om te beoordelen hoe hun loon zich verhoudt tot het gemiddelde loon van collega’s (van het andere geslacht), die dezelfde of gelijkwaardige arbeid verrichten.

1. werkgevers moeten in de gepubliceerde vacature of direct bij aanvang van de sollicitatieprocedure informatie verschaffen over het startsalaris;
2. werkgevers mogen sollicitanten niet meer vragen hoeveel zij verdienden bij hun vorige baan;
3. op grote werkgevers (250 personen werkzaam ≥) komt een informatieplicht te rusten. Dit betekent dat zij moeten rapporteren over beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen;
4. werknemers hebben recht op compensatie indien blijkt dat sprake is van beloningsdiscriminatie;
5. werkgevers moeten kunnen aantonen dat er geen sprake (meer) is van loondiscriminatie. De bewijslast komt bij hen te liggen;
6. werknemers krijgen recht op (geanonimiseerde) informatie over het gemiddelde beloningsniveau van de functie;
7. bij een niet logisch verklaarbaar beloningsverschil van 5% of meer dient de werkgever samen met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging een beloningsevaluatie uitvoeren;
8. de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging kan namens de werknemers in gerechtelijke of administratieve procedures optreden en collectieve gelijke beloning vorderen.

Met dit voorstel krijgt de medezeggenschap een belangrijke rol. Aan de OR en PVT worden diverse handvatten geboden om gelijke beloning voor gelijkwaardige arbeid te waarborgen. De beloningsevaluatie sluit op zich aan bij de reeds bestaande rechten op grond van de WOR. Te denken valt aan de zorgplicht van OR om de gelijke behandeling van mannen en vrouwen in de organisatie te bevorderen op grond van artikel 28 lid 3 WOR. Daarnaast geldt voor grotere werkgevers (100 personen werkzaam ≥) dat de interne beloningsstructuur jaarlijks met de OR moet worden besproken op grond van artikel 31d WOR. Het is de vraag of en hoe hier in de praktijk gehoor aan wordt gegeven. De ervaring leert dat een onderwerp als beloning vaak als gevoelig en beladen wordt gezien en zeker niet transparant wordt besproken. Het is goed te zien dat dit op Europees niveau de aandacht krijgt. Conform het voorstel zou bij een niet logisch verklaarbaar beloningsverschil een (aanvullende) evaluatie moeten plaatsvinden. Daar komt bij dat dat de OR en PVT de mogelijkheid krijgen om in een procedure collectieve gelijke beloning af te dwingen. Dit zou nieuw zijn en is wellicht de stok achter de deur die nodig is om beloning ook daadwerkelijk een serieus onderwerp van gesprek te maken, ook in Nederland.

Het voorstel ligt nu ter goedkeuring bij het Europees Parlement en de Europese Raad. Wanneer het wetsvoorstel wordt aangenomen, krijgen de EU-lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn in hun nationale wetgeving te implementeren. Opvallend is dat in Nederland op 7 maart 2019 het wetsvoorstel Wet gelijke beloning van vrouwen en mannen is ingediend, waarin enigszins vergelijkbare maatregelen zijn voorgesteld. Het wetsvoorstel van de Europese Commissie lijkt echter verdergaand. We zijn benieuwd wat dit gaat brengen bij goedkeuring van het voorstel door het Europees Parlement. Wij houden u op de hoogte!

Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog?

Neem dan contact op met Renate Vink-Dijkstra, Advocaat Arbeid, Medezeggenschap, Mediation