Eerste maand normalisering ambtenarenrecht! Merkbaar?

Er is al veel over geschreven; de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is op afgelopen 1 januari in werking getreden. Onze ambtenaren blijven ambtenaar onder de Ambtenarenwet 2017 en vallen tegelijkertijd als werknemer onder het Burgerlijk Wetboek. Het civiele arbeidsrecht. Zonder twijfel zijn de eerste zaken met een genormaliseerde tint al onder de hamer van de kantonrechter. Vol verwachting wordt uitgekeken naar hoe de kantonrechter zal omgaan met de nieuwe doelgroep in het speelveld van het civiele arbeidsrecht. Uiteraard is al rechtspraak van 2019 voorhanden waarin wordt geanticipeerd op de normalisering. Maar echt zuivere toepassing van de voormalig ambtenarenrechtspositie onder het civiele arbeidsrecht is nog niet gepubliceerd.

Ook op de werkvloer zal de ambtenaar hoogst waarschijnlijk niets voelen van de overgang naar de nieuwe juridisch arbeidsrechtelijke rechtspositie. De overheidswerkgever daarentegen wel. Daar waar vanwege plichtsverzuim een (voorgenomen) besluit tot strafontslag zou worden genomen, bouwt de overheidswerkgever nu een dossier op om verwijtbaar handelen aannemelijk te maken. Ook bij een eventuele ontslagprocedure vanwege disfunctioneren ziet de overheidswerkgever zich nu voor de uitdaging gesteld om een sluitend dossier te vormen voor de kantonrechter. In plaats van dat de overheidswerkgever een (voorgenomen) besluit neemt – waarvan de toetsing op rechtmatigheid achteraf én op initiatief van de ambtenaar plaatsvindt – zal de kantonrechter nu vooraf toetsen of ontbinding van de arbeidsovereenkomst de oplossing is. De welbekende preventieve toets.

Ook de cultuur en het gevoel van de ambtenaar op de werkvloer zullen niet veranderd zijn door de normalisering. De ambtenaar neemt nog steeds een bijzondere plaats in; nu in het civiele arbeidsrecht. De ambtenaar was en is nog steeds ambtenaar. De ambtenaar dient onverkort het publieke belang, er wordt nog steeds een eed of belofte afgelegd en de Ambtenarenwet 2017 staat voor dezelfde normen en waarborgen als dat de oude Ambtenarenwet dat al deed.

Met de normalisering is de cultuur niet veranderd. Nee, de arbeidsverhouding tussen de ambtenaar en de overheidswerkgever is ‘slechts’ in een nieuw juridisch jasje gestoken. Althans, voor hen is het een nieuw jasje. Het civiele arbeidsrecht is ver doorontwikkeld, steeds onderhavig aan veranderingen en wat mij betreft ook uitstekend geschikt voor onze ambtenaren.

Uiteraard zal de overheidswerkgever – voornamelijk in juridische zin – zich geconfronteerd zien met een nieuwe aanpak. Belangrijk is daarbij te beseffen dat het civiele arbeids- en procesrecht beduidend anders werkt dan het bestuursrecht, waaronder tot de normalisering geschillen met ambtenaren werden beslecht. De arbeidsovereenkomst en de (wettelijke) regels die daarvoor gelden vormen hiervoor de basis. Tegelijk is het voor de overheidswerkgever nieuw dat de kantonrechter minder terughoudend optreedt dan de bestuursrechter. Dit vraagt in sommige gevallen een wat andere aanpak. Ook het vormen van een goed dossier die de civielrechtelijke toets zal doorstaan is voor de overheidswerkgever anders dan gewend. Aandacht is vereist!

Heeft u vragen over het nieuwe ambtenarenrecht? Neemt u dan gerust contact op met ons team arbeids- en ambtenarenrecht.