De Inspectie SZW op bezoek, wat moet u weten? (deel 6: Arbowet)

De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) heeft als doel om ongevallen en ziekten, die direct verband houden met het werk, te voorkomen. Er moet veilig en gezond gewerkt kunnen worden. De Arbowet geldt niet alleen voor werknemers. Ook uitzendkrachten en zzp’ers zijn voor de veiligheid op hun werkplek afhankelijk van degene die hen inleent, dan wel inhuurt.

De werkgever heeft een zorgplicht ten aanzien van zijn werknemers. Dit houdt in dat hij zorg moet dragen voor een veilige en gezonde werkomgeving. De Arbowet regelt de rechten en plichten van zowel werkgevers als werknemers ten aanzien van veilig en gezond werken. In deze wet staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht. De Arbowet is een zogenoemde kaderwet, omdat er geen concrete regels in staan.

De werkgever moet bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid in een Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) vastleggen welke risico’s de arbeid voor de werknemers met zich brengt. Een onderdeel van deze RI&E is het opstellen van een plan van aanpak, waarin onder meer aandacht wordt besteed aan de maatregelen die worden genomen om de risico’s voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemer zo veel als mogelijk te voorkomen dan wel te beperken. Ook moet de werkgever de werknemers inlichten over de te verrichten werkzaamheden, de daaraan verbonden risico’s en de maatregelen om deze risico’s te voorkomen of te beperken. Verder moet de werkgever arbeidsongevallen die leiden tot de dood, een blijvend letsel of een ziekenhuisopname direct melden aan de daartoe aangewezen toezichthouder.

Overigens kent de Arbowet ook verplichtingen voor werknemers. Zo zijn werknemers verplicht om in hun doen en laten op de werkplek overeenkomstig hun opleiding en de door de werkgever gegeven instructies naar beste vermogen zorg te dragen voor hun eigen veiligheid en gezondheid en die van de mensen om hen heen.

In het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit) en de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling) zijn meer concrete regels opgenomen met betrekking tot de arbeidsomstandigheden. Zo zijn er regels opgenomen over de inrichting van arbeidsplaatsen, fysieke belasting en het werken met gevaarlijke stoffen. Ook voor thuiswerkenden gelden de Arboregels, zij het in beperkte mate. Zo moet de werkgever zorgdragen voor een ergonomisch ingerichte thuiswerkplek en moet hij beleid voeren dat erop gericht is psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen.

Bij het vaststellen, wijzigen of intrekken van regelingen op het gebied van de arbeidsomstandigheden heeft de ondernemingsraad (indien aanwezig) instemmingsrecht. Het is dan ook raadzaam deze tijdig te betrekken bij bijvoorbeeld het opstellen van het arbeidsomstandighedenbeleid of het wijzigen van de RI&E.

De inspectie SZW ziet toe op de naleving van de Arbowet, Arboregeling het Arbobesluit. Bij overtreding van deze regelgeving, kunnen forse boetes worden opgelegd. De hoogte van de boete is afhankelijk van diverse factoren die verder zijn uitgewerkt in de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving.

De overtredingen zijn ingedeeld in 7 categorieën normbedragen die variëren tussen de
€ 340,- en de € 13.500,-. Voor het niet direct melden van een arbeidsongeval, waarbij de toezichthouder geen onderzoek meer kan verrichten, geldt een boetenormbedrag van
€ 50.000,-.

Verder zijn er 6 categorieën bedrijfsgroottes die een correctiepercentage kennen dat varieert van 10% tot en met 80% van het normbedrag. Voor overtredingen die zijn begaan door werknemers of zelfstandigen, geldt als uitgangspunt voor de berekening van de boete 10% van het normbedrag. Voor een boete die wordt opgelegd aan een werknemer bij wie vrijwilligers werkzaam zijn, wordt uitgegaan van het aantal vrijwilligers dat op de locatie werkzaam was waar de overtreding heeft plaatsgevonden. Wanneer er bij die werkgever ook werknemers werkzaam zijn, wordt voor de bedrijfsgrootte uitgegaan van het totale aantal vrijwilligers en werknemers.

Vervolgens zijn er 4 factoren die kunnen leiden tot verhoging van de boete, waaronder de situatie waarbij een arbeidsongeval leidt tot de dood van de werknemer. De boete wordt dan vermenigvuldigd met 5. Ook zijn er factoren die kunnen leiden tot matiging van de boete, bijvoorbeeld wanneer de werkgever adequate instructies heeft gegeven teneinde de schade te voorkomen. Dit kan leiden tot een matiging van 25%. Bij een herhaling van een overtreding of een soortgelijke overtreding, kan het boetebedrag met 100% of 200% worden verhoogd.

Tot slot kan er in geval van ernstige overtredingen bij de eerste overtreding een waarschuwing preventieve stillegging worden gegeven. Indien opnieuw dezelfde of soortgelijke ernstige overtreding wordt geconstateerd kan een bevel preventieve stillegging worden opgelegd. Bij een ernstige overtreding moet gedacht worden aan een overtreding waarbij de werkgever (of de zelfstandige) willens en wetens handelingen verricht of nalaat in strijd met de wet, waardoor een arbeidsongeval heeft plaatsgevonden dat vrijwel onmiddellijk de dood tot gevolg heeft gehad.

U moet als werkgever erop toezien dat de regels met betrekking tot de arbeidsomstandigheden worden nageleefd. Daarbij moet u bekijken welke specifieke regels uit de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling voor u van belang zijn. U zult werknemers ook op deze regels moeten attenderen. Verder is van belang dat u een Risico-Inventarisatie en Evaluatie uitvoert, waar u uw arbeidsomstandighedenbeleid op aanpast. Ook moet u direct melden bij de Inspectie SZW indien er sprake is van een arbeidsongeval met een (mogelijke) ziekenhuisopname, blijvend letsel of de dood tot gevolg.

Heeft u vragen met betrekking tot de Arbowet- en regelgeving die op uw bedrijf van toepassing is of kan zijn? Neemt u dan contact met ons op.

Renée Huijsmans, advocaat team Arbeid, Medezeggenschap & Mediation en Sietske Bremmer, juridisch medewerker team Arbeid, Medezeggenschap & Mediation

Deze blog is deel 6 in de zesdelige blogserie “De Inspectie SZW op bezoek, wat moet u weten?”.

Lees ook:

Deel 1: WagwEU

Deel 2: Wav

Deel 3: Wml

Deel 4: Waadi

Deel 5: Atw