De Inspectie SZW op bezoek, wat moet u weten? (deel 2: Wav)

In de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) staan de regels met betrekking tot het laten werken van mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit: ‘vreemdelingen’. Werken in Nederland is vrij toegestaan voor mensen met de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van één van de landen van de Europese Economische Ruimte (EER) en Zwitserland. De EER omvat de landen van de Europese Unie en de landen Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Voor deze landen geldt vrij verkeer van werkenden.

De Wav kent meerdere doelen. Het eerste doel is een restrictief en genuanceerd toelatingsbeleid om de belangen van Nederlandse werknemers te beschermen. Verdere doelen zijn de verbetering van allocatie op de arbeidsmarkt, de bestrijding van illegale tewerkstelling en een zo groot mogelijke vrijheid van arbeidskeuze laten aan eenmaal duurzaam tot Nederland toegelaten vreemdelingen.

De Wav verbiedt werkgevers en particulieren om buitenlandse arbeidskrachten die geen vrije toegang hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt, zonder geldige tewerkstellingsvergunning (TWV) of gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA) voor zich te laten werken. De definitie van werkgeverschap in de zin van de Wav is ruim. Als werkgever wordt onder meer aangemerkt degene bij wie de arbeid feitelijk wordt verricht, de hoofdaannemer, degene die de arbeidskracht ter beschikking stelt (denk aan een uitzendbureau) en de opdrachtgever. Dit kan tot gevolg hebben dat de ‘vreemdeling’ die arbeid verricht meer dan één werkgever heeft. Wanneer dit het geval is, kunnen werkgevers contractueel vastleggen dat de eventueel opgelegde boetes door een van de contractpartijen wordt betaald. Ook het begrip ‘arbeid’ in de zin van de Wav is ruim. Het enkele feit dat in opdracht van of ten dienste van een werkgever arbeid wordt verricht, is voldoende. Dit betekent dat bijvoorbeeld een vriendendienst, die slechts een half uur heeft geduurd, zonder vergoeding, wordt beschouwd als arbeid in de zin van de Wav.

Een werkgever moet beschikken over een afschrift van de identiteitsdocumenten van de werknemers, voorafgaand aan de te verrichten werkzaamheden. Dit geldt zowel voor de werknemer met een Nederlandse nationaliteit als voor ‘vreemdelingen’. De werkgever moet daarnaast voor vreemdelingen controleren of een TWV of GVVA is afgegeven. Een TWV wordt verstrekt voor de duur van 1  jaar. Daarna kan een nieuwe vergunning worden aangevraagd. Wanneer een vreemdeling langer dan 3 maanden naar Nederland komt om te werken, moet hij een GVVA aanvragen. De voorwaarden waaraan UWV toetst voor het werken met een TWV of GVVA zijn hetzelfde. De duur van de periode dat de vreemdeling in Nederland komt werken bepaalt dus welke van de 2 werkvergunningen nodig is. Wanneer een vreemdeling korter dan 3 maanden in Nederland komt werken hoeft hij geen BVVA aan te vragen. De werkgever moet wel een TWV bij UWV aanvragen. De vreemdeling kan een GVVA ook zelf aanvragen, een TWV moet door de werkgever worden aangevraagd. Op deze aanvraag wordt binnen 5 weken na ontvangst beslist.

De controle op naleving van de Wav wordt gedaan door de Inspectie SZW. Wanneer de Inspectie SZW illegale arbeid constateert, kan zij forse boetes opleggen. In de Beleidsregel boeteoplegging Wet arbeid vreemdelingen 2020 zijn de regels met betrekking tot de boeteoplegging in het kader van de Wav vastgelegd.

De boete voor een werkgever die een vreemdeling in Nederland arbeid laat verrichten zonder tewerkstellingsvergunning of zonder dat deze vreemdeling in het bezit is van een gecombineerde vergunning voor werkzaamheden bij die werkgever, bedraagt € 8.000,- per illegaal tewerkgestelde werknemer. Bij herhaling van eenzelfde of soortgelijke overtreding van de Wav binnen vijf jaar, kan de boete worden verhoogd met 50%, 100% of 200%.

Aan natuurlijke personen wordt een lagere boete opgelegd wanneer zij werknemers illegaal laten werken. De boete bedraagt € 4.000,- per illegaal tewerkgestelde werknemer. Bij herhaling van eenzelfde of soortgelijke overtreding van de Wav binnen vijf jaar, wordt eveneens de boete verhoogd met 50%, 100% of 200%.

De boetes kunnen ook verminderd worden met 25%, 50% of 75%. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een kennismigrant, kan de boete gematigd worden met 75%. Ook als de werkgever zelf de overtreding beëindigt voordat er een controle van de Inspectie SZW plaatsvindt, kan de boete verminderd worden met 25%. In Bijlage II van de Beleidsregel boeteoplegging Wet arbeid vreemdelingen 2020 is een overzicht opgenomen met specifieke matigingsgronden voor een boete in verband met de Wav.

Waak er als werkgever voor dat u werknemers in dienst neemt die geen vrije toegang hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt (‘vreemdelingen’). Hiervoor zult u de identiteit en nationaliteit van uw werknemers moeten controleren. Bezitten uw werknemers niet een EER-nationaliteit of de Zwitserse nationaliteit, dan is een geldige tewerkstellingsvergunning (TWV) of gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA) verplicht op grond van de Wav. Het is aan u om de controle op deze vergunningen te verrichten. Indien blijkt dat de vergunning niet op orde is, kunt u zelf een TWV bij UWV aanvragen.

Heeft u vragen met betrekking tot de Inspectie SZW? Of heeft u behoefte aan overleg in verband met een bezoek van de arbeidsinspecteur? Neemt u dan contact op met Renée Huijsmans.

Deel 1: WagwEU

Deel 3: Wml

Deel 4: Waadi

Deel 5: Atw

Deel 6: Arbowet