Het coronavirus en uw contracten – kunnen de contractspartijen een beroep doen op overmacht?

Een algemene regel is dat partijen hun verplichtingen uit hoofde van een overeenkomst dienen na te komen. Doet een partij dat niet (‘een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis’), dan is deze partij verplicht om de schade die de andere partij daardoor lijdt te vergoeden (artikel 6:74 BW). Een uitzondering wordt gemaakt voor gevallen waarin sprake is van overmacht. Wat is overmacht precies? Artikel 6:75 BW luidt:

“Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.”

Oftewel, er is sprake van overmacht als een tekortkoming van een partij in de nakoming van verplichtingen niet aan deze partij kan worden toegerekend. Indien u een beroep op overmacht kunt doen, bent u niet aansprakelijk voor de schade die uw contractspartij lijdt. Hetzelfde geldt indien uw contractspartij een geslaagd beroep op overmacht doet. In dat geval kunt u uw schade niet op deze partij verhalen.

Om te beoordelen of u vanwege de gevolgen van het coronavirus een beroep kunt doen op overmacht, is het raadzaam om uw commerciële contracten en de eventuele toepasselijke algemene voorwaarden te controleren. Bevat uw contract een overmachtsbepaling? Zo niet, wordt aan de hand van de wet bepaald of u een beroep op overmacht kunt doen. Of in uw geval sprake is van overmacht, hangt af van de concrete omstandigheden van het geval. In beginsel zal daar sprake van zijn indien u niet kunt nakomen als gevolg van een maatregel die de overheid oplegt ter bestrijding van het coronavirus. Indien echter u of uw contractspartij de contractuele verplichtingen op een andere manier alsnog kan nakomen, kan het zijn dat geen beroep op overmacht kan worden gedaan. Voor de mate waarin uw bedrijf of uw contractspartij schadeplichtig is, weegt ook mee of u zoveel als mogelijk schadebeperkende maatregelen heeft genomen.

Indien uw contract wel een overmachtsbepaling bevat, is de volgende vraag is of deze bepaling voldoende bescherming biedt. Of sprake is van overmacht is afhankelijk van de tekst van deze bepaling, die ook wel force majeure-clausule wordt genoemd. Een  overmachtsbepaling kan aangeven in welke concrete omstandigheden sprake is van overmacht, en wat de gevolgen zijn als dit aan de orde is. Enkele voorbeelden van omstandigheden die als overmacht kunnen kwalificeren en die regelmatig in contracten worden opgenomen, zijn natuurrampen, stakingen, tekorten, (gewapende) conflicten en andere omstandigheden waarop de tekortschietende partij in redelijkheid geen invloed kon uitoefenen. Indien uw contractspartij bijvoorbeeld niet kan nakomen omdat zij vanwege een inreisverbod niet de overeengekomen prestatie kan verrichten, zal al snel sprake zijn van overmacht.

Voor een al dan niet geslaagd beroep op overmacht kan tevens van belang zijn of het contract voor of na de uitbraak en verspreiding van het coronavirus is gesloten. Mede van belang is wat de exacte reden is als gevolg waarvan niet kan worden nagekomen én wanneer die omstandigheid bekend is geworden. Denkbaar is dat een beroep op overmacht minder snel zal slagen als u een contract sluit, waarvan u nu al weet dat de verspreiding van het coronavirus uw bedrijf zal verhinderen in de nakoming van de contractuele verplichtingen. Of dat zo is, zal echter per geval moeten worden bekeken.

Tot slot: een beroep op overmacht kan contractueel worden uitgesloten. Indien u wilt voorkomen dat uw contractspartij een beroep op overmacht doet vanwege het coronavirus, is het raadzaam om dit expliciet op te nemen in de overeenkomst.

Heeft u vragen over uw contracten en een mogelijk beroep op overmacht door uzelf of door uw contractspartij? Neem dan contact op met onze specialisten Tim de Vries en Menno de Wijs.