“Voorkom aansprakelijkheid bij 3D-printing”

Lees het hele artikel hier.

De 3D-print markt ontwikkelt zich razendsnel. Door de snelheid van de ontwikkelingen is het soms moeilijk in te schatten welke risico’s zich kunnen voordoen. Daarnaast geldt dat een opkomende markt als die van 3D-printing wordt gedomineerd door ondernemers die denken in kansen en niet in risico’s. An sich is dit laatste positief: teveel voorzichtigheid kan innovatie immers in de weg staan. Anderzijds is het van belang risico’s zoveel als mogelijk te beperken, zodat de continuïteit van de onderneming niet in gevaar komt. Deze blog beschrijft een aantal praktische tips om aansprakelijkheidsrisico’s te voorkomen.

Veel Europese wet- en regelgeving beoogt de ‘zwakke’ consument te beschermen tegen de machtige ondernemingen. De Europese Productaansprakelijkheidsregeling is een goed voorbeeld van deze beschermingsdrang. De Richtlijn bepaalt dat indien een consument schade leidt door een gebrek in een product, de consument in principe iedere schakel in de ‘fabricageketen’ van dat product aansprakelijk kan stellen. De consument hoeft slechts aan te tonen dat het product een gebrek bevat dat schade heeft veroorzaakt. Anders dan in de ‘gewone’ situatie, hoeft de consument niet te bewijzen dat er sprake is van ‘schuld’ aan de kant van de fabrikant. Overigens geldt wel dat de regeling alleen schade aan personen (letselschade) en aan goederen (met een drempel van € 500) dekt.

De Richtlijn, in Nederland geïmplementeerd in Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek, maakt het de consument dus relatief gemakkelijk om schade te verhalen op de fabrikant van het product.

Zoals gezegd kan de consument in principe alle schakels in de productieketen aansprakelijk stellen. Als het gaat om 3D-printen, geldt dit dus voor onder andere de leverancier van filament en eventuele halffabricaten, de partij die het product print, de partij wiens naam op het product komt te staan en de partij die de producten uiteindelijk verkoopt. In voorkomende gevallen kan ook een Fablab, Makerspace of printshop aansprakelijk zijn. Of ook de maker van het CAD-bestand aansprakelijk is op grond van de Richtlijn, is nog niet helemaal duidelijk. De vraag is namelijk of een CAD-bestand heeft te gelden als ‘product’. Hoe dan ook dient met deze mogelijkheid wel rekening gehouden te worden.

Aansprakelijkheid bestaat alleen voor een ‘gebrekkig product’. Een product is in ieder geval gebrekkig indien het niet bestand is tegen normaal gebruik. Echter, een product kan ook onveilig zijn omdat een bepaalde veiligheidsvoorziening ontbreekt of omdat een gebruiksaanwijzing of –waarschuwing niet aanwezig of ondeugdelijk is.

Op het gebied van 3D-printing vormt vooral dit laatste een aandachtspunt. Niet alle filamenten zijn bijvoorbeeld geschikt om als grondstof voor een koffiemok te dienen. Immers, door de warme drank kunnen schadelijke stoffen uit het filament vrij komen, welke via de koffie in het lichaam terecht komen. Aangezien veel filament voor een haast oneindige verscheidenheid aan eindproducten kan worden aangewend, is het de vraag of het redelijk is om van een maker van filament te verwachten dat gewaarschuwd wordt voor dit soort specifieke risico’s. Echter, een Fablab dat een consument assisteert bij het printen van een koffiemok, of een maker van een CAD-bestand van een koffiemok, zal deze plicht mogelijk wel hebben.

Tot slot enkele praktische tips voor de ondernemer die aan de slag gaat met 3D-printing:

• Breng de risico’s goed in kaart;
• Maak heldere, schriftelijke afspraken met toeleveranciers: wie is aansprakelijk als zich schade voordoet? Let op dat de Algemene Voorwaarden van de leverancier niet zomaar van toepassing worden verklaard, omdat deze vaak bepalen dat de leverancier nooit aansprakelijk is. Probeer bij voorkeur een zogenaamde ‘vrijwaring’ van leveranciers te bedingen;
• Maak heldere, schriftelijke afspraken met afnemers. Probeer risico’s zoveel als mogelijk uit te sluiten, door de aansprakelijkheid waar mogelijk te verschuiven naar de afnemers;
• Let op: aansprakelijkheid richting een consument mag niet uitgesloten worden. Probeer dit dan ook niet, aangezien het risico bestaat dat een rechter de gehele aansprakelijkheidsclausule in de overeenkomst zal vernietigen. Richting professionele afnemers kan aansprakelijkheid wel uitgesloten worden.
• Zorg voor heldere gebruiksinstructies en veiligheidswaarschuwingen. Van groot belang is om aan de afnemers van het product de plicht (en juridische verantwoordelijkheid!) op te leggen om deze instructies en waarschuwingen steeds ook aan de volgende schakel in de productieketen door te geven, zodat deze uiteindelijk bij de consument terecht komen;
• Ga in gesprek met de aansprakelijkheidsverzekeraar. Bespreek de specifieke situatie en zorg dat de verzekeraar schriftelijk bevestigt als een bepaalde situatie gedekt is onder de verzekeringspolis.

Voor vragen naar aanleiding van deze blog, kunt u contact opnemen met Natascha van Duuren, advocaat en partner.