De ‘ingrijpende’ werking van de redelijkheid en billijkheid in joint venture verhoudingen

Onlangs heeft de Hoge Raad een voor joint ventures belangrijk arrest gewezen ( Inversiones / Calcun Holding II, HR 4-4-2014).
Sterk vereenvoudigd ging het om het volgende. In een joint venture, waar tijdens de oprichting werd uitgegaan van gelijkwaardigheid van de joint venture partners, werd na verloop van tijd het aandelenbelang van de ene joint venture partner in een aantal stappen ingrijpend verwaterd ten gunste van de andere joint venture partner.

Daarbij werd handig gebruik gemaakt van de mogelijkheden – lacunes-  die de joint ventureovereenkomst in combinatie met de betrokken statuten van de joint venture vennootschap bood. De verwaterde partner legde de kwestie voor aan de Ondernemingskamer, waar geoordeeld werd dat er sprake was van wanbeleid.  Inversiones , de partij die uiteindelijk een (direct en indirect) meerderheidsbelang van meer dan 99% in het gezamenlijk gestarte project ( het realiseren van een hotelcomplex in Mexico) wist te verkrijgen legt het arrest van het Gerechtshof ter cassatie aan de Hoge Raad voor. De Hoge Raad kent in dit arrest groot belang toe aan de redelijkheid en billijkheid en het vennootschappelijk belang bij joint ventures.

Artikel 2:8 BW bepaalt dat de bij de vennootschap betrokkenen (bestuur, aandeelhouders) zich jegens elkaar moeten gedragen naar hetgeen door de redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd. Zeker in situaties waarin er aanwijzingen zijn dat de joint venture partners de joint venture op basis van gelijkwaardigheid hebben opgezet, moeten bestuur en aandeelhouders op hun hoede zijn. Na deze uitspraak van de Hoge Raad is duidelijk geworden dat de zorgvuldigheid die zij naar elkaar in acht hebben te nemen met zich mee brengt dat niet altijd gebruik gemaakt kan worden van alle lacunes in contractuele en statutaire regelingen. De redelijkheid en billijkheid vullen die lacunes aan.

In dit geval had Inversiones – als (indirect-)aandeelhouder – in strijd met de redelijkheid en billijkheid gehandeld door,  (te) slim gebruikmakend van alle mogelijkheden, het aandelenbelang van Calcun ingrijpend te verwateren en haar daarmee volledig buiten spel te zetten. Het Bestuur van de betrokken vennootschap, betrokken bij de diverse verwateringsstappen, had zich daarbij ook het belang van de verwaterde aandeelhouder moeten aantrekken en had haar bijvoorbeeld over een bepaalde aandeelhoudersvergadering moeten informeren.

Ook voor adviseurs een les: behoudt Uw onafhankelijkheid in de beoordeling van wat nog door de beugel kan, waarbij cliënt vaak meer gediend is met een wijs dan met een slim advies.

Rudolph Snethlage

Wilt u meer weten over joint ventures? Neem dan contact op met de afdeling Ondernemingsrecht van ons kantoor.