Wijziging vaststelling arbeidsongeschiktheidspercentage WIA

De vaststelling van het arbeidsongeschiktheidspercentage vond plaats naar aanleiding van een theoretische schatting en, als de werknemer na het intreden van de arbeidsongeschiktheid nog werkzaamheden verrichtte, een praktische schatting.

De theoretische schatting houdt in dat de arbeidsdeskundige van het UWV vaststelt wat de werknemer met arbeid nog kan verdienen. Dit wordt bepaald aan de hand van functies die de werknemer in theorie kan uitoefen en waarmee de werknemer het meeste kan verdienen. Er vindt vervolgens een vergelijking plaats tussen het maatmanuurloon (het geïndexeerde uurloon dat de werknemer voorafgaand aan zijn ziekte verdiende) en het salaris van de middelste van de drie hoogst verlonende theoretische functies. Het verschil hiertussen, is het arbeidsongeschiktheidspercentage.

In het geval een werknemer na het intreden van de arbeidsongeschiktheid passende arbeid verricht en daaruit inkomen geniet, wordt daarnaast een praktische schatting verricht. Dit houdt in dat het genoten inkomen wordt vergeleken met het maatmanuurloon.

De schatting die leidt tot het laagste arbeidsongeschiktheidspercentage, wordt aangehouden en bepaalt het arbeidsongeschiktheidspercentage en daarmee of een WIA-uitkering wordt toegekend.

De afgelopen jaren is veel te doen over de achterstanden bij het UWV en lange tijd van onzekerheid die werknemers (en werkgevers) hebben over hun inkomen en recht op een uitkering. Afgelopen maanden zijn dan ook al meerdere maatregelen genomen om de achterstanden terug te dringen. Eén van deze maatregelen is de vereenvoudigde beoordeling 60-plussers (deze maatregel loopt af per 31/12/2024). Bij deze beoordeling wordt het recht op een WIA-uitkering enkel beoordeeld op basis van schriftelijke stukken.

Om de achterstanden verder terug te dringen en de begrijpelijkheid van de arbeidsongeschiktheidsvaststelling te verbeteren, is onderzocht op welke wijze de vaststelling nog verder kan worden verbeterd. Inmiddels is per 1 juli 2024, voor de duur van drie jaar, een wijziging doorgevoerd in de beoordeling van het arbeidsongeschiktheidspercentage.

Met de invoering van de maatregel wordt geregeld dat bij de vaststelling van het arbeidsongeschiktheidspercentage in beginsel wordt afgezien van de theoretische schatting, als de werknemer na intreden van de arbeidsongeschiktheid in passende arbeid werkt. Deze wijziging heeft tot gevolg dat voor een bepaalde doelgroep (de werknemers die werken in passende arbeid), wordt aangepast.

Deze wijziging heeft tot gevolg dat de betrokkenheid van de verzekeringsarts beperkter wordt; dit scheelt veel tijd voor de verzekeringsarts. Het onderzoek van de verzekeringsarts beperkt zich tot twee vragen: i) is er sprake van ongeschiktheid voor zijn laatst uitgevoerde arbeid ten gevolge van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling; en ii) is sprake van een overschrijding van de belasting in de werkzaamheden die de werknemer uitvoert.  De verzekeringsarts hoeft dus geen volledig belastbaarheidsprofiel in kaart te brengen en er hoeft geen FML (Functionele Mogelijkheden Lijst) te worden opgesteld. In het geval de verzekeringsarts oordeelt dat de werkzaamheden die de werknemer uitoefent zijn belastbaarheid overschrijdt, stelt de verzekeringsarts alsnog een volledig belastbaarheidsprofiel op. In dat geval vindt alsnog een theoretische schatting plaats.

Ook de rol van de arbeidsdeskundige verandert. De arbeidsdeskundige zal de aard, omvang, taken en belasting van de uitgevoerde werkzaamheden in kaart moeten brengen en onderzoekt of de functie voldoet aan de criteria voor een praktische schatting.

In de situatie dat een praktische schatting wordt uitgevoerd en het arbeidsongeschiktheidspercentage van ten minste 80% wordt vastgesteld, kan er, naast het recht op een WGA-uitkering, ook recht bestaan op een IVA-uitkering. In dat geval moet er ook een theoretische schatting plaatsvinden om nader te onderzoeken of aanspraak bestaat op een IVA-uitkering.

De maatregel ‘praktisch beoordelen’ wordt ingezet als een werknemer na het intreden van de arbeidsongeschiktheid in passende arbeid werkt. De criteria voor de beoordeling of sprake is van passende arbeid wordt met de invoering van deze maatregel niet gewijzigd. In de toelichting bij de wetswijziging wordt verwezen naar de criteria die in de loop van de jaren zijn vastgesteld of bevestigd in de rechtspraak.

Deze criteria zijn:

• Werknemer verricht feitelijke werkzaamheden;
• De werkzaamheden zijn passend bij krachten en bekwaamheden;
• Het werk is algemeen geaccepteerde arbeid;
• Het inkomen is representatief voor de resterende verdiencapaciteit;
• Er is sprake van een voldoende bepaalbaar inkomen.

De maatregel is bedoeld om de wachtlijsten van arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen in te lopen. Een werknemer heeft eerder financiële duidelijkheid. Daarnaast vindt de beoordeling plaats op basis van bij werknemer en werkgever bekende gegevens, zodat de vaststelling van het percentage beter uitlegbaar zou zijn.

Voor werkgevers kunnen er echter ook nadelige gevolgen zijn. Er kunnen namelijk situaties ontstaan dat een hogere WIA-uitkering wordt toegekend, dan vóór inwerkingtreding van deze maatregel het geval zou zijn geweest. Ondanks dat de maatregel tijdelijk is, kan dit ook voor een langere periode doorwerken in de hoogte van de WIA-uitkering. Als geen aanleiding bestaat om een herbeoordeling uit te laten voeren, blijft de WIA-uitkering immers gelijk. In de toelichting bij de wijziging staat dat in ongeveer 10% van de gevallen tot hogere kosten voor een werkgever zal leiden. Het kabinet heeft deze (negatieve) gevolgen echter meegenomen in de belangenafweging en is tot de conclusie gekomen dat de invoering van een tijdelijke maatregel om de wachttijden te verkorten en eerder duidelijkheid te kunnen bieden, groter is dan het beperkt ingeschatte risico dat er voor (ex-)werkgevers financiële gevolgen zijn.

Heeft u vragen deze wetswijziging of aanverwante onderwerpen? Neem dan contact op met Laura Gringhuis of één van onze andere specialisten binnen het team Arbeid, Medezeggenschap & Mediation!

Wilt u elke maand een overzicht van updates en blogs in uw mailbox? Klik dan hier om u in te schrijven voor de nieuwsbrief!