Wat is de AI-act en wat is het AI-pact?

Het AI-pact is een initiatief van de Europese Unie, gericht op het bevorderen van een verantwoorde en mensgerichte benadering van kunstmatige intelligentie. Het pact is bedoeld om bedrijven, overheden en andere organisaties aan te moedigen zich te committeren aan de principes van betrouwbare en ethische AI. De AI-act (de Verordening van de Europese Unie betreffende Kunstmatige Intelligentie) gaat verder en is echte wetgeving van de Europese Commissie dat zich richt op het reguleren van kunstmatige intelligentie in de EU. Doel van de AI-act is het bieden van juridische en ethische kaders voor de ontwikkeling, het gebruik en het beheer van AI-systemen binnen de EU. Op 1 augustus 2024 is de AI-wet officieel in werking getreden.

AI-geletterdheid verplicht vanaf februari 2025

Onderdeel van de AI Act is de verplichting dat aanbieders en gebruikers van AI-systemen er per februari 2025 voor moeten zorgen dat iedereen in de organisatie die iets met AI doet, inclusief ingeschakelde zzp’ers, en andere personen die namens hen AI-systemen gebruiken (op hun eigen specifieke niveau) AI-geletterd zijn. De verordening benadrukt dat er aandacht moet zijn voor bewustwording en transparantie over AI. Het is dus aan de werkgever zelf om daar een goede invulling aan te geven en aan die wettelijke verplichting te voldoen.

Wat wordt bedoeld met AI geletterdheid?

AI geletterdheid ziet op de vaardigheden die nodig zijn om AI-technologieën te kunnen gebruiken, maar ook om te kunnen begrijpen hoe AI-systemen werken, wat de gevolgen van het gebruik ervan kunnen zijn en welke ethische vraagstukken zich daarbij voordoen. Medewerkers moeten in staat zijn om kritisch na te denken over het gebruik van AI en leren hier op een verantwoorde wijze mee te werken. Hier ligt dus ook een rol voor de OR!

Voor wie is AI geletterdheid van belang?

AI-geletterdheid is van belang voor vrijwel alle werkgevers, maar met name voor bedrijven en organisaties die direct of indirect gebruik maken van AI-technologieën. Denk daarbij niet alleen aan de techindustrie maar ook aan Productiebedrijven (processen optimaliseren, voorspellend onderhoud) en sectoren als Zorg (gepersonaliseerde behandelplannen, verbeterde diagnostiek, patiënten monitoren op afstand), Onderwijs (gepersonaliseerd leren), Transport en logistiek (autonoom rijden, voorspellenede analyses voor onderhoud en efficiënte planning), Marketing en reclame (analyseren consumentengedrag en personaliseren advertenties), en de Overheid en publieke sector (verbeteren efficiëntie, het analyseren van grote hoeveelheden voor beleidsbeslissingen). Maar ook kan worden gedacht aan het gebruik van tools als ChatGPT of Co-Pilot Kortom, de kans is groot dat ook jullie organisatie met AI werkt of gaat werken.

Wat wordt concreet van werkgevers verwacht?

  • Werkgevers moeten zorgen voor AI-geletterdheid van hun werknemers op verschillende manieren, bijvoorbeeld door het aanbieden van training en educatie van hun medewerkers;
  • Werkgevers moeten ervoor zorgen dat medewerkers op de hoogte zijn van de ethische, juridische en maatschappelijke implicaties van AI, zoals privacy, discriminatie en transparantie;
  • Werkgevers moeten zorgen voor het implementeren van richtlijnen en best practices voor het gebruik van AI binnen hun organisaties, in lijn met ethische standaarden en wetgeving zoals de AI-act;

De rol van de OR

  1. Bespreek in het overleg met de bestuurder of en in hoeverre er binnen jullie organisatie met AI gewerkt wordt en of er aandacht is voor AI geletterdheid. Is jullie organisatie voorbereid op de snelgroeiende AI-innovaties?
  2. De OR kan inventariseren waar de achterban behoefte aan heeft. Zijn er andere vaardigheden nodig op de werkvloer? Wat kan jullie organisatie doen om AI-geletterdheid bij de medewerkers te verbeteren? Denk aan training op het gebied van AI-geletterdheid en gaat bijvoorbeeld AI-geletterdheid deel uitmaken van de standaardcurricula? Als sprake is van een nieuwe/gewijzigde regeling op het gebied van personeelsopleiding kan de OR een instemmingsrecht hebben;
  3. De OR kan met gebruikmaking van zijn initiatiefrecht een voorstel doen om hiervoor beleid te ontwikkelen;
  4. De OR moet alert zijn of de binnen de organisatie geldende privacyprotocollen nog up to date zijn. Als deze moeten worden aangepast kan de OR een instemmingsrecht hebben;
  5. Als er door het gebruik van AI sprake is van belangrijke wijzigingen in de organisatie, dan wel in de verdeling van de bevoegdheden kan er sprake zijn van een adviesrecht van de OR.

Als werkgever en OR hier hun krachten bundelen kan AI binnen de organisatie op een effectieve en verantwoorde manier worden vormgegeven.

 

Tip! De Clercq Advocaten Notariaat werkt samen met Het ConsultancyHuis en DiVetro om in-company trainingen aan te bieden die jullie organisatie kunnen helpen om te gaan met de uitdagingen en kansen van AI. Deze trainingen zijn praktisch ingericht en ontworpen om jullie te voorzien van de kennis en tools die nodig zijn om op een verantwoorde manier op te gaan met AI.

 

Vragen?

Voor vragen over AI-geletterdheid binnen uw organisatie en de rol van de OR daarbij kunt u contact opnemen met:

Barbara van Dam-Keuken, juridisch medewerker Arbeid & Medezeggenschap en Menno de Wijs, Advocaat IT, Privacy & Cybersecurity.

Nieuwsbrief

Wilt u elke maand een overzicht van updates en blogs in uw mailbox? Klik dan hier om u in te schrijven voor de nieuwsbrief!